"Zwykłe” bieganie po asfalcie, chodniku, innych utwardzonych nawierzchniach lub wcześniej wydeptanych ścieżkach to dla Ciebie za mało? Zaczynasz poszukiwać nowych wyzwań, które sprawdzą Cię nie tylko pod względem fizycznym, ale również zweryfikują Twój charakter i ducha walki? Jeśli choć na jedno z tych pytań z Twoich ust padnie stanowcze “TAK! - to znak, że warto opuścić strefę komfortu i spróbować się w innej dyscyplinie.
Dowiedz się, czym są biegi przez przełaje, jakie zasady w nim obowiązują, a przede wszystkim, co zrobić, aby być gotowym na start w takich zawodach.
Biegi przełajowe - co to jest?
Biegi przełajowe, często występujące również pod nazwą “przełaje”, to jedna z najstarszych biegowych dyscyplin sportowych, w których główną arenę zmagań stanowi różnorodny teren. Jest on zazwyczaj położony z dala od miejskiego zgiełku.
Ich początki sięgają blisko 200 lat wstecz, aż do Wielkiej Brytanii, która zapoczątkowała popularność tej dyscypliny. Pierwsze oficjalne mistrzostwa miały z kolei miejsce na początku lat 70-tych XX wieku.
Na czym polegają przełaje?
W przeciwieństwie do klasycznych biegów ulicznych, trasy tych przełajowych biegną głównie przez odcinki nieutwardzone. Zaliczamy do nich leśne ścieżki, drogi wytyczane na polach i łąkach oraz te biegnące przez pustynie i inne piaszczyste tereny.
W klasycznych przełajach nie może zabraknąć również naturalnych przeszkód terenowych, które urozmaicają, jak również intensyfikują taką aktywność. Do najbardziej popularnych wyzwań zaliczamy między innymi przeprawy przez rzeki, jeziora oraz sadzawki, wzniesienia, zbiegi, uskoki, a nawet bagna i błoto... naprawdę dużo błota.
Przeszkodami podczas takich zmagań są także: wysokie trawy, powalone drzewa, wystające korzenie, gałęzie, krzaki i wiele innych.
Dystanse, czyli na jakich odcinkach rozgrywa się biegi przełajowe?
Taka rywalizacja może być rozgrywana na różnych dystansach. Historycznie zawody rozgrywały się na odcinkach liczących 4 km (dystans krótki) oraz 8 km (dystans długi). Obecnie najpopularniejsza forma to około 10 – 12 kilometrów. Oczywiście, zarówno w Polsce, jak i za granicą nie brakuje zawodów, które są organizowane na innych odcinkach (zazwyczaj 3, 5 i 10 km).
Ciekawostka: podobnie, jak w przypadku biegów przeszkodowych (OCR), dystans podczas przełajów jest kwestią umowną. To oznacza, że długość poszczególnych tras podaje się jedynie w przybliżeniu.
Rodzaje biegów przełajowych - dla kogo są tego typu zmagania?
Nie będzie żadną przesadą, jeśli stwierdzimy, że to dyscyplina, którą może uprawiać każdy - bez względu na wiek, płeć czy reprezentowany poziom sportowy. Biegi przez przełaje dla dorosłych odbywają się w Polsce oraz za granicą. Poza zwykłymi zawodami, co pewien czas organizowane są również te ranki mistrzowskiej (m.in. Mistrzostwa Europy oraz Świata).
Warto podkreślić, że dużą popularnością cieszą się również biegi przełajowe dla dzieci, które najczęściej przyjmują formę zawodów rozgrywanych na szczeblu szkolnym.
Zarówno opcje dla młodszych, jak i nieco starszych uczestników mogą odbywać się w formule biegów indywidualnych, a także sztafetowych biegów przełajowych.
Biegi przełajowe, crossowe i ultra – czy wszystkie terminy znaczą dokładnie to samo?
Choć mogłoby się wydawać, że każdy z tych terminów oznacza ten sam rodzaj biegu – w praktyce występują pomiędzy nimi dość znaczące różnice.
W przypadku biegów crossowych (tzw. cross running), trasy biegną przez nieutwardzone tereny, jednak raczej nie spotkasz na nich przeszkód w postaci drzew, bagien, kamieni itp. To samo dotyczy biegów ultra, które zazwyczaj są wolne od trudnych wyzwań (wyjątek stanowią kamienie oraz liczne wzniesienia), a dodatkowo – rozgrywa się je na zdecydowanie dłuższych dystansach. Mogą one sięgać kilkudziesięciu, a nawet kilkuset kilometrów!
Jak przygotować się do udziału w przełajach?
W tym miejscu trzeba jasno zaznaczyć, że taka aktywność “sama w sobie” ma wiele wspólnego z innymi dyscyplinami z rodziny biegów. Podobnie, jak w przypadku tych rozgrywanych na ulicach czy bieżni - w terenie również liczy się odpowiednie przygotowanie kondycyjne, wytrzymałość oraz taktyka.
Jest jednak kilka istotnych różnic. Poruszanie się po błocie (które czasami sięga kolan lub pasa, a bardzo często - kostek), wymaga odpowiedniej techniki, która ograniczy ryzyko upadku i pozwoli na sprawne pokonywanie kolejnych metrów. To samo dotyczy podbiegów oraz zbiegów (zwłaszcza tych o ostrym nachyleniu), które wymagają jednocześnie właściwej techniki, jak i zapasu energii w nogach.
Czy będzie to zwykła rekreacja, trening czy też udział w zawodach, aby jak najlepiej przygotować się do takiej aktywności, należy:
- Zadbać o przygotowanie czysto kondycyjne i wydolnościowe.
- Popracować nad techniką pokonywania różnorodnego podłoża.
- Zbudować bazę tlenową oraz siłę, które pozwolą sprawnie radzić sobie ze wzniesieniami oraz innym trudnym terenem.
Jak ubrać się na bieg przełajowy?
Podstawę stanowi odpowiednio dobrane obuwie. Z uwagi na fakt, iż podłoże na przełajach jest stosunkowo miękkie, a jednocześnie bardzo śliskie - staraj się wybierać obuwie o umiarkowanej amortyzacji, za to z tzw. agresywną podeszwą*. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że na trasie czeka Cię również kontakt z wodą. Dlatego doskonale sprawdzą się buty z wodoodpornym materiałem oraz specjalnym systemem odprowadzania wody.
* Agresywna podeszwa to nic innego, jak specjalne gumowe kolce lub wypustki, które pozwalają sprawnie poruszać się nawet po grząskim, śliskim i mokrym terenie.
Istotną funkcję pełnią również pozostałe elementy garderoby. Wszechobecne błoto, a wraz z nim - wilgoć, mogą spowodować, że Twoja waga na mecie będzie większa, niż ta, która towarzyszyła Ci podczas startu. Aby ograniczyć ryzyko noszenia zbędnych kilogramów (czytaj: nadmiaru błota przyklejonego do Twojego ciała), postaw na biegowe koszulki oraz spodnie do biegania - wykonane z poliestru i elastanu.